Ortodonti diş ve çene yapısında meydana gelmiş olan anomalileri ortadan kaldırmaya yönelik çalışan uzmanlık dalıdır. Ortodonti tedavisi ile dişlerin düzeltilmesi, ısırma problemlerinin giderilmesi ya da dişler arasındaki ayrıklığın giderilmesi mümkün hale gelmektedir. Tedavi sayesinde ağız ve çene yapısı değil aynı zamanda yüz kemiklerinin yapısında da değişimler meydana gelmektedir. Son derece karmaşık bir süreç olan tedavi bu nedenle uzundur ve son derece detaylı bir şekilde planlanması gerekmektedir.
5 yıllık diş hekimliği eğitimini tamamladıktan sonra yaklaşık 4 ile 6 yıl kadar süren uzmanlık eğitimini almış olan kişilere ortodontist adı verilmektedir. Ortodontistler uzmanlık eğitimlerini tamamladıkları için uzman doktor olarak anılmaktadır. Belirledikleri tedaviler ile hastaların ısırma deneyimini artırmayı, dişlerin doğru ve doğal pozisyonda olmasını sağlamayı bununla beraber konuşma ve ısırmada daha iyi bir deneyim elde etmeyi hedeflemektedirler.
Ortodontistler her ne kadar aslında diş hekimliği bölümünden mezun olmuş olsalar da belirli bir alanda uzmanlaşmaktadırlar. Bu da onları diş hekimlerinden ayırmaktadır. Diş hekimleri genel olarak diş, diş eti ve ağız sağlığı ile ilgilenmektedir. Ortodontistler ise dişlerin ve çenenin yapısı ile yakından ilgilenmektedir. Ortodonti tedavisi yüz bölgesinin iskelet sisteminde değişiklikler sağlamaktadır. Bu yönüyle diş hekimliğinden önemli ölçüde ayrılmaktadır.
Ortodontide sık karşılaşılan durumlardan bir tanesi de maloklüzyondur. Ancak bu durum temelinde bir hastalık değildir. Alt ve üst çenenin doğru bir şekilde kapanmamasıdır. Maloklüzyon kişilerin aynı zamanda yüz yapısını da etkilemektedir. Çene ve dişlerin doğru gelişmemesi ile ortaya çıkan bu durum ortodonti tedavisi ile ortadan kaldırılmaktadır. İleri seviyedeki durumlarda ise yeme ya da konuşma gibi fonksiyonlarda bozukluklar meydana gelebilmektedir.
Ortodonti tedavisi diş, çene ve yüz yapısında birçok değişikliğin meydana geldiği karmaşık bir biyolojik süreçtir. Bu nedenle ortodonti tedavileri genellikle uzun kabul edilmektedir. Ortodonti problemlerinin ilerlemeden teşhis edilmesi ve kısa sürede tedaviye başlanması son derece önemlidir. Özellikle henüz bebek dişleri dökülmeden yapılan tedaviler yüz ve çene kemiklerinin daha doğru bir şekilde büyümesine olanak sağlamaktadır. Bu nedenle çocukların en az bir kez ortodonti muayenesine götürülmesi tavsiye edilmektedir.
Ortodonti tedavileri her ne kadar çocuklarla özdeşleşmiş gibi görülse de günümüzde ortodonti tedavisi olan hastaların %25’i yetişkinlerdir. Yetişkinlerde gelişim tamamlandığı için diş ve kemik yapısı çocuklara göre çok daha yoğundur. Bu nedenle benzer tedaviler çocuklara göre daha uzun sürebilmektedir. Ancak erişkinlerde de çiğneme ya da konuşma deneyimi önemli ölçüde iyileşmektedir.
Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde bazı ortodonti tedavilerinde diş teli yerine Invisalign kullanılabilmektedir. Dışarıdan bakıldığında çok belli olmayan ağızlık benzeri bu araç dişin uygun pozisyona gelmesi için belirli bölgelerine baskı yapmaktadır. Her kişinin ağzına özel olarak yapılan bu ağızlığın günde 20 ile 22 saat boyunca takılması gerekmektedir. Invisalign’ın en büyük avantajlarının başında şeffaf yapısı nedeniyle dışarıdan bakıldığında fark edilmesi imkânsıza yakındır.
Ortodontide dişlerin uygun pozisyona gelmesi, aralarındaki boşlukların giderilmesi ya da çene bozukluklarının tedavisi için en sık kullanılan araçlardan bir tanesi metal braketlerdir. Özellikle dişlerin düzleştirilmesi, hizalanması ve aralarındaki boşluğun giderilmesi durumlarında tercih edilmektedir. Ancak alt çenenin ya da üst çenenin daha önde olduğu durumlarda da bu durumun giderilmesi için metal braketler kullanılabilmektedir.
Ortodonti tedavisinde önemli noktalardan bir tanesi de kullanılan braketlerin bakımıdır. Her yemekten sonra detaylı bir şekilde fırçalanması gerekmektedir. Braketlere, tele ya da bantlara yapışan yemek artıkları zaman içerisinde dişlerde lekelenmelere neden olmaktadır. Bu nedenle düzenli bir şekilde fırçalandıktan sonra diş ipi ya da ağız temizleme sıvısı gibi diğer araçlarla da temizlenmesi gerekmektedir. Metal braketlerin kullanıldığı tedavi döneminde ısırması zor olan sert yiyecekler ya da karamel gibi şekerli ve yapışkan yiyeceklerden uzak durmak gerekmektedir.
Transparan ya da diş rengindeki estetik braketler özellikle diş gelişimini tamamlamış hastalar için idealdir. Çünkü henüz dişleri gelişme döneminde olan hastalarda dişler hareketli olduğu için braketlerin kırılma riski yüksektir. Bu nedenle gelişimini tamamlamış kişilerde bir tercih olarak düşünülebilmektedir. Seramik braket olarak bilinen bu braketler metal braketler ile benzer çalışma prensibine sahiptir. Ancak dışarıdan bakıldığında zor fark edildiği için estetik braketler olarak bilinmektedir.
Ortodonti tedavisi çene ve kemik yapısında önemli değişikliklere neden olduğu için yavaş işleyen bir süreçtir ve bu nedenle uzun sürmektedir. Bununla beraber günümüzde bazı hızlandırma yöntemleri bulunmaktadır. Bu yöntemler metal ve seramik braketlerle kullanıldığı gibi aynı zamanda Invisalign ile de kullanılabilmektedir. Hızlandırma yöntemlerinden birisi olan PROPEL kemik büyümesi oluşturulan küçük travmalarla hızlandırılmaktadır. AcceleDent ise diş köklerine titreşim vererek tedaviyi hızlandırmaktadır.
Ağız bakımı tedavi sürecinde önemli bir rol oynamaktadır Özellikle braket kullanan hastalarda dişlerin düzenli olarak temizlenmemesi dişlerin üzerinde beyaz lekelerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu durumdan diş minesi de büyük zarar görmektedir. Braket, aparey ya da Invisalign kullanan hastaların dişlerini düzenli olarak fırçalamaları hatta diş ipi kullanmaları gerekmektedir. Bazı hastalara ağız temizleme sıvısı da tavsiye edilmektedir. Tedavi sürecinde özellikle braketlerin tamamen temiz olduğundan emin olmak gerekmektedir. Arayüz fırçaları ile braket temizliği gerçekleştirilebilmektedir.
Gelişen teknoloji ile beraber yeni nesil ortodonti tedavileri de keşfedilmektedir. Bunlardan bir tanesi de telsiz ortodontik tedavidir. Invisalign sayesinde diş teli kullanılmadan dişler hizalanması mümkün hale gelmektedir. Ağızlık benzeri bu araçlar şeffaf yapıda olduğu için dışarıdan bakıldığında da fark edilmemektedir. Hastaların ağız yapısına özel olarak oluşturulan Invisalign ile dişlerin belirli bölgelerine baskı yapılarak onları olması gereken konuma getirmektedir. Temizliği ve bakımı raketlere göre daha kolaydır ve dişlerde metal olmadığı için hastanın tedavi süreci daha konforlu geçmektedir.
Hastaların en çok sordukları sorulardan bir tanesi de ortodonti tedavisinde beslenmenin nasıl olması gerektiğidir. Braket ya da aparey kullanan hastaların bu konuda gerekli özeni göstermesi gerekmektedir. Temizlemesi zor, dişlere yapışan gıdalardan uzak durmak gerekmektedir. Karamel gibi şekerli gıdaların braketlerden temizlenmesi oldukça zordur. Tedavi sürecinde her gıda grubunun yer aldığı bir beslenme türünü benimsemek gerekmektedir. Bununla beraber havuç gibi sert gıdaların tüketilmesine de dikkat edilmesi gerekmektedir. Sert yiyeceklerin küçük şekilde doğranması ve öyle tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
Ortodonti tedavisi aktif ve pekiştirme olarak ikiye ayrılmaktadır. Aktif tedavinin sona ermesi ile beraber hastaların problemleri giderilmiş olmaktadır. Sonrasında ise dişlerin ve çene yapısının yerine alışabilmesi için pekiştirme tedavisi başlamaktadır. Bu tedavi mevcut formu korumaya yöneliktir. Pekiştirme apareyleri ile dişlerin yeni yerlerindeki kemiklerin dişleri tutması mümkün hale gelmektedir. Pekiştirme tedavisinin ne kadar süreceğine ortodonti uzmanı karar vermektedir.
